สำหรับคนที่ไม่เคยทราบมาก่อน ขอท้าวความนิดเดียวว่า พ่อ ครั้งหนึ่งเคยถูกจับยัดข้อหา “คอมมิวนิสต์” เมื่ออายุ 19 ปี ในปี พ.ศ. 2499 โดยปราศจากการสอบสวน และถุกจับไปกุมขังที่คุกที่ชื่อว่า “ลาดยาว” หรือที่พวกท่านและเพื่อนขนานนามกันว่า มันคือ “มหาวิทยาลัยชีวิต – มหาวิทยาลัยลาดยาว” พ่อ ถูกขังอยู่ 4 พุทธศักราช แต่รวมระยะเวลาเกือบ 2 ปีกว่าเท่านั้น ก็ได้รับการปล่อยตัวเงียบ
ก่อนหน้าที่จะได้มีโอกาสไปร่วมวงไพบูลย์กับพ่อและผองเพื่อนวันนี้ เกิดมาจากว่า พ่อ ได้พบเพื่อนเก่าท่านหนึ่ง – คุณชเลง
และได้หยิบยืมหนังสือชื่อว่า “คอมมิวนิสต์ลาดยาว” ที่เขียนโดยอีกหนึ่งของคนที่ถูกกล่าวหาว่ากระทำการอันเป็นคอมมิวนิสต์ – คุณทองใบ ทองเปาด์
หนังสือเล่มนี้ มีหลายตอนที่เขียนเล่าถึง พ่อ แต่สิ่งที่ทำให้มันเป็นสื่อกลางก็เพราะ เมื่อเราได้เห็นหนังสือ (เพราะพ่อเอามาอวด) ก็เลยขอยืมมาถ่ายรูปขึ้นเว็บก่อน ทำให้คุณชวรงค์ ลิมป์ปัทมปาณี เห็นภาพ และได้บอกกล่าวต่อคุณทองใบ ทองเปาด์ ผลคือ จากเครือข่ายใยแมงมุม ทำให้เพื่อนเก่าที่ไม่ได้พบกันมานานหลายสิบปี ได้มีโอกาสมาพบหน้ากันในวันนี้ – วันอาทิตย์ที่ 22 พฤศจิกายน 2552
ในความตลกนิดๆ ของเราก็คือ ผู้สูงอายุเขาจะมีความกระตือรือล้นต่อการนัดหมายมาก พ่อกระวนกระวาย นัดเที่ยง แต่ย้ำเตือนเวลานัดหมายกับเราตั้งแต่ 9 โมงเช้า ปรากฏว่า คุณทองใบ เป็นคนแรกที่ไปถึง และไปถึงตั้งแต่ 11.30 น. (ก่อนเวลานัดตั้งครึ่งชั่วโมง) พ่อบ่นใหญ่ หาว่าไปทำให้เพื่อนเขารอ เราก็ต้องบอกว่า เพื่อนพ่อตะหาก ไปก่อนเวลาตั้งนาน
มาถึง ก็นั่งคุยเรื่องเก่าๆ เริ่มจาก “คุณเปลี่ยนไปเยอะนะ” (คุณทองใบทักพ่อ) และ “คุณยังดูเหมือนเดิมเลย” (พ่อทักคุณทองใบ) สำหรับเราฟังดูตลกๆ แต่เข้าใจได้ คนไม่เจอกันเป็นสิบๆ ปี อายุก็ปูนนี้กันแล้วจะให้เหมือน หนุ่มน้อยอายุ 19 อยู่ได้อย่างไร ตามภาพนี้ คุณทองใบอายุ 83 ปีแล้ว และพ่ออายุ 71 ปี คุณทองใบหันมาบอกว่า “พ่อคุณเป็นพวกกลุ่มเยาวชน (หมายถึงในยุคนั้น)”
ต่อมาเพื่อนๆ พ่อค่อยๆ ทะยอยมา ขณะเดียวกัน อาหารกลางวันก็เริ่มเสริฟ จากนั้น เกร็ดต่างๆ ที่ไม่เคยได้ยินมาก่อนจากปากพ่อ ก็ได้ยินจากปากเพื่อนพ่อแทน เช่น
“คุณรู้ไหม (คุณทองใบหันมาบอก) พวกพ่อคุณเนี่ย กินเนื้อหมา ไอ้เราก็นึกว่า จะไปขอลูกหมามาเลี้ยง ที่ไหนได้ จะเอามากินกัน (แล้วหันไปถามพ่อ) ใครนะเป็นคนปรุงน่ะ กลุ่มพวกคุณนี่ล่ะ ชื่ออะไรนะ ยังมีชีวิตอยู่ไหม (พ่อตอบชื่อมา เป็นชื่อจีน และบอกว่า ตายไปแล้ว)”
พ่อแก้ตัวว่า ในคุกมันไม่มีอะไรกิน ก็หลับหูหลับตา เขาทำมาแล้วชวนให้กิน ก็ต้องกินไม่มีสิทธิเลือก พ่อมาบอกทีหลังว่า คนอยู่ในนั้น อดอยากมาก เพราะถูกจับเหมารวมมาจำนวนมาก อาหารการกินอัตคัต ซึ่งบนโต๊ะอาหารวันนี้ ทุกคนต่างยืนยันถึงความลำบากกับเรื่องอาหารที่ไม่พอกิน
พ่อเล่าอีกว่า “ข้าวในนั้นแย่มาก” (เพื่อนของคุณชวนที่ไม่เคยเข้าลาดยาวก็สงสัยว่าทำไม) พ่อก็ตอบว่า “พ่อค้าขี้โกง เพื่อจะเพิ่มน้ำหนักข้าวสาร ก็เลยเอาทรายปนข้าว ทำให้ได้น้ำหนัก ฉะนั้น เมื่อหุงกิน มันจึงเป็นการกินข้าวปนหิน ปนกรวดตลอด”
พ่อก็บ่นต่อ “เนื้อ ก็เรียกยางรถยนต์” เป็นต้น
พอบ่นเรื่องอาหารพอหอมปากหอมคอ ก็เริ่มคุยกันใหม่ ทำไมคุณโดนจับ คุณทองใบก็สงสัยพ่อ ทำอีท่าไหน จึงโดนหาว่าเป็นคอมมิวนิสต์ (ตอนนั้นพ่อเป็นครูจีน สอนภาษาจีนในโรงเรียนจีนแห่งหนึ่ง) คุณทองใบบอกว่า ตอนคุณ (พ่อ) โดนจับเนี่ย เป็นข่าวใหญ่เลยนี่ ข่าวครึกโครมมาก ลงข่าวประมาณจับหัวหน้าผู้ก่อการคอมมิวนิสต์ได้เลย (ขนาดดังขนาดนั้น – แต่เราเพิ่งรู้แฮะ)
เรื่องราวที่คุยมีเยอะมาก ตั้งแต่เรื่องกระจุกกระจิก เรื่องกฏหมาย ลัทธิความเชื่อทางการเมือง จีนเก่าและจีนใหม่ การจับกุมที่ผิดหลักสิทธิมนุษยชน จนมาถึงการเมืองยุคนี้ คุยกันวนไปเวียนมา แต่หัวข้อขาดไม่ได้ก็คือ ยังนับไล่นิ้วอยู่ว่า ใครยังมีชีวิตอยู่ และใครเสียชีวิตไปแล้ว
ในตอนหนึ่ง คุณทองใบ หันมาบอกว่า คุณจินตนา (ผู้หญิงอีกท่านที่ถูกจับข้อหาคอมมิวนิสต์)
คุณจินตนา หลังออกจากลาดยาว ก็เข้าป่า อยู่ป่าเป็นปี แล้วก็เข้าไปที่รัสเซีย อาศัย ทำงาน และใช้ชีวิตที่นั่นร่วม 22 ปี ในฐานะสื่ออีกท่านหนึ่ง – ปัจจุบันท่านอายุ 81 ปีแล้ว พูดตามจริง นึกไม่ออกว่า ทำไมท่านจึงโดนเหมาจับไปได้ ดูเป็นผู้หญิงที่สุภาพ พูดจาไพเราะ แต่อาจเพราะความที่เป็นนักหนังสือพิมพ์ จึงโดนกวาดล้างไปด้วยกระมัง
คุณมนัส ถูกจับต้องสึกจากความเป็นพระ ในขณะนั้นมีพระถูกจับ 11 รูป
คุณชวน ถูกจับเพราะเป็นนักหนังสือพิมพ์จีน
แต่น้าเขยคุณประสิทธิ์ถูกจับเพราะอะไรไม่ได้ถาม (เป็นญาติกันเลยไม่เคยถาม ใกล้เกลือกินด่าง)
อายุรวมๆ ผู้มางานนี้ คือ 71-83 ปี (ไม่นับเพื่อนคุณชวนซึ่งไม่ใช่ศิษย์เก่าลาดยาว) ได้แก่ คุณมนัส (เราลืม), คุณทองใบ (83 ปั), คุณชเลง (เราลืม), คุณชวน (80 ปี), คุณจินตนา (81 ปี), คุณประสิทธิ์ (เราลืม) และพ่อ (71 ปี) – พ่ออ่อนสุดในกลุ่มวันนี้
ก่อนจาก เราขอให้ทุกท่านถ่ายรูปร่วมกัน ดูพ่อจะมีความสุขมากค่ะวันนี้
สำหรับรูปเก่าในมหาวิทยาลัยลาดยาว ดูเพิ่มได้ที่ มหาวิทยาลัยลาดยาว
เป็นกำลังใจให้ทุกท่าน อยู่เป็นร่มโพธิ์ร่มไทรให้ลูกหลายไทย..ได้เอาเป็นแบบอย่างนะครับ
หนังสือเล่มนั้นคงหายากน่าดู
เป็นหนังสือเก่าค่ะ ไม่มีตีพิมพ์แล้วค่ะ